Khung định hướng Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050

Phát biểu tại cuộc họp về dự thảo báo cáo Khung định hướng Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 diễn ra chiều ngày 18/8/2023, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, việc hoàn thiện khung định hướng, tiến tới xây dựng Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Hồng là cơ hội để sắp xếp, định vị lại không gian phát triển, bố trí và phân bổ các nguồn lực để tổ chức, tạo nên động lực mới, không gian mới, đưa các địa phương trong Vùng phát triển nhanh, bền vững.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại cuộc họp.

Theo định hướng phát triển vùng đã được xác định tại Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị, vùng Đồng bằng sông Hồng là động lực phát triển hàng đầu, có vai trò định hướng, dẫn dắt quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng của đất nước, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt khoảng 9%/năm. Đồng thời, tập trung phát triển các ngành sản xuất công nghiệp và dịch vụ hiện đại, phát huy vai trò trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao dẫn đầu cả nước, xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo, đi đầu trong phát triển khoa học, công nghệ.

Tại cuộc họp, ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình bày những nội dung chính của Báo cáo khung định hướng Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó nêu rõ những điều kiện, yếu tố đặc thù của vùng; Các quan điểm chỉ đạo; Quan điểm chỉ đạo trong Quy hoạch vùng và mục tiêu; phương án phát triển kinh tế - xã hội; Những nhiệm vụ trọng tâm và đột phá phát triển; Tổ chức tổng thể không gian phát triển chung; Các hành lang và cực tăng trưởng; Phân vùng chức năng; Đô thị hóa và phát triển hệ thống đô thị; Các nhóm dự án lớn cấp quốc gia, vùng; Các vấn đề giữa Quy hoạch vùng và các quy hoạch địa phương.

Ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển trình bày

dự thảo báo cáo khung định hướng

Trong giai đoạn vừa qua, vùng Đồng bằng sông Hồng luôn duy trì được tốc độ tăng trưởng cao, chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh, đi đầu trong công nghiệp hóa - hiện đại hóa, kết cấu hạ tầng vùng đã được đầu tư phát triển mạnh. Giai đoạn 2011-2020, tăng trưởng kinh tế của vùng bình quân đạt 8,02%/năm (cả nước: 5,95%/năm). Tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2011-2020 tăng bình quân 8,6%/năm; năm 2022 đạt 1.123 tỷ đồng, chiếm 33,8% cả nước. GRDP bình quân đầu người: 123 triệu đồng, vùng Đông Nam Bộ (157 triệu đồng), gấp 1,28 lần bình quân cả nước (96,1 triệu đồng). Quy mô dân số lớn nhất cả nước, đang trong thời kỳ “Dân số Vàng”. Năm 2022, có 11,4 triệu lao động (chiếm 52,2% tổng dân số).

Tuy nhiên, vùng đang đối mặt với những vấn đề cần giải quyết như: Tăng trưởng chưa dựa vào tiến bộ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; chưa sẵn sàng cho tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; chưa phát huy, khai thác tốt các tiềm năng, nguồn lực văn hóa, xã hội cho phát triển kinh tế - xã hội; chuyển dịch cơ cấu kinh tế tổng thể có kết quả, nhưng còn chậm; chuyển dịch cơ cấu nội ngành còn chưa mạnh và rõ nét; chưa hình thành được những chuỗi giá trị và các cụm liên kết ngành; bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, môi trường không khí tại nhiều đô thị lớn vẫn tiếp tục bị ô nhiễm...

Tốc độ đô thị hóa theo tiêu chí đánh giá hiện nay (tỷ lệ dân cư đô thị trên tổng dân số) diễn ra chậm so với tốc độ mở rộng không gian đô thị; mật độ kinh tế đô thị còn thấp; cơ sở vật chất, đặc biệt là kết cấu hạ tầng được cải thiện nhưng còn chưa đồng bộ, làm giảm hiệu quả. Đặc biệt, liên kết liên tỉnh, thành phố trong bố trí phát triển, tổ chức không gian còn chưa rõ; còn có khoảng cách phát triển lớn giữa các tiểu vùng và các địa phương.

 Dự thảo đưa ra 4 điểm nghẽn chính. Một là, năng lực đổi mới sáng tạo và công nghệ còn thấp; chưa sẵn sàng cho tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nếu không khai thông được điểm nghẽn này thì khó phát triển.

 Hai là, chưa hình thành được các cụm liên kết ngành (cluster) và các chuỗi giá trị; chưa có những đột phá về phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu thương mại tự do.

 Ba là, hạ tầng chưa đồng bộ, đặc biệt là tại các điểm đầu mối như Hà Nội, Hải Phòng… Nếu không khai thông, thì hệ thống kết cấu hạ tầng không hiệu quả.

 Bốn là, chất lượng đô thị hóa chưa cao; mật độ kinh tế đô thị còn thấp; Vẫn còn theo truyền thống.

 Từ đó, đưa ra yêu cầu mới đối với phát triển vùng nhằm hướng đến mục tiêu tổng quát đến năm 2030 phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng nhanh, bền vững, có cơ cấu kinh tế hợp lý, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc; tập trung phát triển công nghiệp, dịch vụ hiện đại và nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, xanh, tuần hoàn có giá trị kinh tế cao; trở thành trung tâm giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao của cả nước; đi đầu về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, xã hội số; có hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, đô thị thông minh, có tính kết nối cao. Tình trạng ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông và ngập úng cơ bản được giải quyết. Quốc phòng, an ninh được giữ vững; quan hệ đối ngoại mở rộng, hội nhập quốc tế hiệu quả. Đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng cao, dẫn đầu cả nước. Xây dựng Thủ đô Hà Nội "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng và cả nước, phấn đấu ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực.

Toàn cảnh cuộc họp

Tham gia ý kiến tại cuộc họp, các đại biểu tập trung cho ý kiến vào các nội dung cụ thể của dự thảo khung và cho rằng, cần xác định rõ kịch bản tổ chức không gian; yêu cầu đột phá về thể chế, chính sách để thu hút đầu tư, sử dụng hiệu quả nguồn lực; nhu cầu về phát triển kết cấu hạ tầng…theo 2 tiểu vùng để thực hiện mục tiêu đưa ra. Về tổ chức không gian thực hiện chức năng xây dựng vùng Đồng bằng sông Hồng là động lực phát triển hàng đầu, có vai trò định hướng, dẫn dắt quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng của đất nước. Xây dựng vùng động lực phía Bắc đi đầu trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, xã hội số; phát huy vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của quốc gia. Đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại kinh tế vùng theo hướng hiện đại, lấy kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là trọng tâm và động lực phát triển của vùng. Phương hướng tổ chức không gian phát triển kinh tế - xã hội của vùng cũng phải được cụ thể theo các tiểu vùng và phát triển các hành lang kinh tế nội vùng và liên vùng, kết nối với vùng trung du và miền núi phía Bắc, hành lang kinh tế Bắc - Nam trên địa bàn vùng. Tập trung phát triển kết cấu hạ tầng đô thị và hạ tầng kết nối đồng bộ, hiện đại. Tập trung xây dựng hạ tầng đô thị hiện đại, nhất là hạ tầng giao thông, thoát nước, sớm khắc phục tình trạng tắc nghẽn, ngập úng.